Wandeling Alsumerberg en omgeving

Wie een indruk wil krijgen hoe het Ruhrgebied er lange tijd heeft uitgezien mag de Alsumerberg in Duisburg niet missen. Sinds enige jaren is deze kunstmatige heuvel toegankelijk en biedt zij een wijds panorama over de terreinen van ThyssenKrupp Steel en de uitwaarden van de Rijn bij Orsoy.

Tot het einde van de jaren '50 lag op deze plek het dorpje Alsum. Ooit het domein van riviervissers maar vanaf de 2e helft van de negentiende eeuw ingeklemd geraakt tussen de hoogovens en staalfabrieken van Thyssen. In WOII werd het dorpje zwaar getroffen door de bombardementen op de omringende industrie en zakte het steeds dieper weg door de 'bergsenkungen' die het gevolg waren van de mijnbouw onder Alsum. In de vroege jaren '60 werd het dorp ontruimd en getransformeerd tot stortplaats voor industrieafval. Uit de diepte van de berg stijgt nog steeds methaangas op wat verklaard waarom er in de afgelopen winter op sommige plekken geen sneeuw lag.

Vlak bij de parkeerplaats aan de Alsumer Steig ligt één van de oude Emschermondingen. Door de verzakking die de mijnbouw veroorzaakte is in de afgelopen 110 jaar de loop van de Emscher, en dus ook haar monding in de Rijn vier keer verlegd. Deze oude monding is een terrein met tal van ongedefinieerde functies. Je vindt er vissers, rivierstaarders, scheepsspotters, grillers, zwemmers en andere recreanten. Het is één van de weinige plekken waar je in Duisburg aan de Rijn kunt komen. Schitterende wilgen staan met hun wortels in het rivierstrand terwijl in de achtergrond de cokesovens van ThyssenKrupp ieder tien minuten witte wolken produceren.

Aan de andere zijde van de Alsumerberg ligt de Matenastrasse. Deze straat verbond ooit het dorpje Alsum met het stadsdeel Bruckhausen en restanten rails in het wegdek getuigen nog van de tram die hier ooit reed. De Matenastrasse voert voor een groot deel onder de terreinen van de staalfabrieken en is in het Ruhrgebied een bekende fotospot. Het romantische beeld van een vervallen industriegebied wordt hier bewaarheid.

De Matenastrasse komt uit in Bruckhausen dat een zelfde lot beschoren lijkt als Alsum. Veel gebouwen staan er, mede door de krimp van de bevolking leeg en het verval is alom aanwezig. De bedoeling is dat een groot deel van Bruckhausen wordt gesloopt om plaats te maken voor een groengordel die de zware industrie aan het oog moet onttrekken. De milieunormen schrijven voor dat bewoning zo dicht bij de hoogovens niet langer is toegestaan en daarom dient dit stadsdeel grotendeels te verdwijnen. En dat is jammer; juist Bruckhausen laat zien hoe industrie en arbeiderswijken met elkaar versmolten waren. Een voorbeeld van hoe het Ruhrgebied tot stand is gekomen en hoe het er decennia lang uit zag. Op veel plaatsen is de industrie verdwenen maar hier is die onwaarschijnlijke combinatie van zware industrie en woonbebouwing nog steeds aanwezig.

Kortom; een bezoek aan de Alsumerberg is zeer de moeite waard!

meer over Bruckhausen en haar dreigende sloop: www.ruhrbarone.de/abriss-bagger-nach-duisburg-bruckhausen

studiedag zelf organisatie en stedelijke vernieuwing

Nog enkele plaatsen beschikbaar voor de studiedag de m'n Duitse club, LEGENDA in samenwerking met het Nederlands Architectuur instituut en Erfgoed Nederland organiseert.

Het eiland Ebel

Ten zuiden van Bottrop ligt de Siedlung Ebel. Een kleine arbeiderskolonie met dito huisjes. Alles nog in het grauwe baksteen zoals dat vroeger overal in het Ruhrgebied was. Zoals in andere Siedlungen zijn ook hier de tuinen diep en is de sfeer dorps. De bewoners verbouwen groenten en de huisjes hebben nog hun aangebouwde schuur waar vroeger een geit of varken kon worden gehouden. De geit werd 'Kumpelkuh' genoemd; de mijnwerkerskoe.

Ebel is bijzonder omdat het als een eiland tussen de genadeloze infrastructuur van het Ruhrgebied ligt ingeklemd. In het noorden het open riool van de Emscher en de Emscherschnellweg, de A42. In het oosten een prachtige Brache die als veiligheidszone dient voor de nabije olieterminal. In het zuiden wordt Ebel begrenst door het Rhein-Herne Kanaal en tenslotte, aan de westkant door een bundel spoorlijnen en de drukke en brede Borbeckerstrasse die een belangrijke noord-zuid verbinding vormt. Tenslotte wordt Ebel nog doorsneden door het gekanaliseerde riviertje de Berne die net als de Emscher als open riool functioneert.

Ebel is dus een soort eiland te midden van een erg typisch Ruhrlandschap. De oude rioolwaterzuivering wordt op dit moment in het kader van Emscherkunst naar ontwerp van Piet Oudolf en buro Gross.Max tot park omgebouwd. Voor twee Turkse dames uit Ebel aanleiding om in hun diepe achtertuin, naast de bonen en tomaten, thee en 'lokale internationale specialitäten' te serveren.

Zoals overal in het dorpse Ruhrgebied ook hier een kiosk. Een klein loket voor snoep, tabak en drank voorzien van een 'stehtisch' zodat je leunend op de tafel, met één hand in een broekzak je biertje wegklokt terwijl je in alle rust van de dorpse stilte kunt genieten. Aan het einde van de straat zie je nog net het massieve viaduct van de Emscherschnellweg die als een hedendaagse stadspoort één van de twee toegangen tot Ebel vormt.